Zekat ve hile

Sual: Bazı kimseler, hile ile zekatı ortadan kaldırmak istiyorlar. Aynen iskat ve devirde olduğu gibi, zengin, zekatını götürüyor, fakire veriyor. Fakir de "aldım kabul ettim" diyor. Sonra zengine veriyor. Bu âdet halini almıştır. Zenginler, zekat verirken, fakirin bunu iade edeceğini biliyor. Fakir de âdet olduğunu bildiği için, geri vermek üzere kabul ediyor. Zekat ile devri birbirine karıştırıyorlar. Böyle hile ile zekat vermek sahih midir?
CEVAP
Hiçbir anlaşma ve hile olmadan, bir zengin, fakire zekat verse, fakir de, aldığı zekatı zengine hediye etse, zekat verilmiş olur. Herkes malını istediği kimseye hediye edebilir.

Hizmetçi Berire, kendisine zekat olarak verilen malı, Hazret-i Âişe validemize hediye etmişti. O da, zekat malı olduğu için, Resulullah efendimize vermek istemeyince, Peygamber efendimiz, (Bu, Berire için zekattır. Onun bize verdiği hediye olur) buyurdu. Fakir aldığı zekatı, zengine hediye edebilir. Zenginin bunu alması helal olur. Çünkü fakir kendi mülkünden vermiştir. (Eşi'at-ül lemeât)

Zekat vermemek için hile-i bâtıla yapmak zulüm olur. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Zenginlerin zekatı fakirlere kâfi gelmeseydi, Allahü teâlâ onlara ayrıca nafaka verirdi. Aç kalan fakir varsa, zenginlerin zulmü yüzündendir.) [El-Askeri]

Sual: Zekatımı altın olarak bir fakire veriyorum. Verdiğim zekatı fakir bana hediye ediyor. Zekat kadar parayı yine hayır işlerinde sarf ediyorum. Bu her sene böyle devam ediyor. Başka fakire versem, verdiğim zekatı bana hediye etmez, bu ise hediye ediyor diye, hep aynı fakire zekat veriyorum. O da bana hediye ediyor. Böyle verilen zekat sahih olur mu?
CEVAP
Fıkıh kitaplarında, (Bir zengin bir fakire zekatını verse, fakir de, o zekatı aynı zengine hediye etse, zekat verilmiş olur) buyuruluyor. (Redd-ül muhtar)

Ancak, bu âdet haline getirilirse, işin içine hile girmiş olur. Siz, bu fakir bana zekatı hediye eder diye zekat veriyorsunuz. Fakir de, (Zengin, zekatının hediye edilmesini bekliyor. Hediye etmezsem ayıp olur) düşüncesiyle geri veriyor. Dürr-ül-muhtar�da, (Âdet haline gelen hediyeler, şart edilen ücret gibidir) buyuruluyor. Bu bakımdan böyle hileli işlerden uzak durmalıdır.

Sual: Kocam çok fakirdir, ama ben nisaba malikim. Zekat vermemek için bileziklerimin yarısını kızıma hediye etsem günah olur mu?
CEVAP
Farz olduktan sonra zekat vermemek için, hile yapmak haram olur. Farz olmadan önce yapılan hile, imam-ı Muhammed�e göre mekruhtur. İmam-ı Ebu Yusuf�a göre mekruh değildir. Fetva imam-ı Muhammed�e göredir. İmam-ı a�zama göre, kadın kocasına zekat veremez. Fakat sizin gibi fakir, fakat dinen zengin olan bir kadının, imam-ı a�zama göre caiz değilse de, zekatını imameynin kavline uyarak fakir kocasına vermesi caiz olur. Bunun için hileye başvurmadan zekatınızı beyinize verebilirsiniz.

Sual: 70 YTL zekat vermem gerekiyordu. Bir fakire 140 YTL değerinde bir altın verdim. Sonra bu altını bana 70 YTL�ye satar mısın dedim. Sattı. Zekatım sahih oldu mu?
CEVAP
Altını fakire vermekle zekatınız sahih oldu. Ama 140 YTL değerindeki altını ondan 70 YTL�ye satın almak mekruh olur. Fakir bana zekat verdi diye utancından ucuza satmıştır. Böyle yapmak yanlıştır. Durumu olduğu gibi fakire bildirip, mekruh işlemekten kurtulmak gerekirdi. Yani benim 70 YTL zekat vermem gerekiyor. Ancak elimde 70 YTL değerinde altın yok. 140 YTL değerinde var. Size bu altının yarısını zekat olarak verdim demek gerekirdi. Sonra o altının yarısını bana 70 YTL ye satar mısın denirdi. Satarsa altının yarısı zaten sizindi, diğer yarısını da rayiç fiyattan almış olurdunuz.

Sual: 50 YTL zekat vermem gerekiyordu. Bir fakir arkadaşımda 140 YTL değerinde bir altın vardı. Bu altını bana 50 YTL�ye satar mısın sana zekat vereceğim dedim.O da 140 YTL değerindeki altını 50 YTL'ye sattı. Ben de ona altını zekat olarak verdim. Zekatım sahih oldu mu?
CEVAP
Zekat sahih oldu. Ancak fakir normalde 140 YTL değerindeki altını 50 YTL ye satmaz. (Zekatı bana verecek) diye ucuza sattı. Böyle ucuza satın alınması mekruh olur. Bunun gibi, fakire 140 YTL değerinde bir altın verip, mesela 100 YTL'ye geri almak da aynı şekilde mekruhtur. Halbuki zekat işi olmasa idi, insan malını, altınını en ucuz fiyata satabilirdi. Hatta para almadan hediye bile edebilirdi.